Jonge mensen en moderne media

Actueel onderzoek

In Duitsland zijn ongeveer 270.000 jonge mensen internetverslaafd. Dat blijkt uit een onderzoek uit 2015, dat enkele jaren geleden (in februari 2017) door de Bundeszentrale für gesundheitliche Aufklärung (BZgA) gepubliceerd werd. Het aantal verslaafde jongeren is daarmee binnen 4 jaar bijna verdubbeld! Opvallend is dat het aantal verslaafde meisjes (12-17 jaar) groter is dan het aantal verslaafde jongens van die leeftijd. Vermoedelijk komt dit doordat meisjes vaker en intensiever sociale netwerken gebruiken, terwijl jongens zich eerder bezighouden met computerspelletjes. In totaal zijn jongeren en jonge volwassenen in de leeftijd tussen 12 en 25 jaar gemiddeld 3 uur per dag online – en wel uitsluitend voor vermaak, spelletjes en communicatie. Daarbij komt nog eens de tijd die ze voor school, studie of beroep kwijt zijn aan internetten. Het is niet verwonderlijk dat bijna 80% van die groep via de smartphone de weg naar het internet vindt.

Gevaren en verantwoordelijkheid

Deskundigen waarschuwen al langere tijd voor de gevaren die gepaard gaan met een buitensporig gebruik van internet, smartphones, computerspelletjes enzovoort. Zij roepen jonge mensen op om moderne media in de juiste mate te gebruiken, omdat anders het gevaar bestaat dat het virtuele leven het echte leven meer en meer verdringt. De gevolgen daarvan kunnen fataal zijn.

Verantwoordelijkheid ligt niet alleen bij jonge mensen

Het kwaad moet bij de wortels aangepakt worden, die vaak in de kindertijd liggen. Hier zijn wij als ouders en volwassen rolmodellen verantwoordelijk. Het is allang bekend dat veel internetten schadelijk kan zijn voor de gezondheid. Maar dat is niet alles. Als ouders hebben we niet alleen de verantwoordelijkheid om op de mentale, psychische en lichamelijke gezondheid van onze kinderen te letten, maar ook op hun geestelijke ontwikkeling. Niet voor niets luidt het gezegde: je bent wat je eet. Met andere woorden: wij worden gevormd door wat wij opnemen! Johann Wolfgang von Goethe wist al: ‘Zeg mij met wie je omgaat, dan zeg ik je wie je bent, weet ik waarmee jij je bezighoudt, dan weet ik wat er van je kan worden’. Deze levenswijsheid krijgt in dit mediatijdperk een heel andere betekenis. Het gaat niet langer alleen maar om personen en dingen, maar ook om de virtuele wereld. We moeten oppassen dat de media noch ons, noch onze kinderen gaan beheersen.

Het is volkomen duidelijk dat jonge volwassenen hun eigen verantwoordelijkheid hebben. Daar moeten we hen op wijzen. Het is echter net zo duidelijk dat de manier waarop ons ouderlijk huis en de omgeving in het algemeen ons gevormd hebben, van invloed zijn op de manier waarop wij omgaan met media. Ik wil in het kader van dit artikel slechts kort op drie punten wijzen:

a) Het voorbeeld dat we zelf geven: welke mediadiscipline leggen we onszelf als ouders en referentiepersonen op? Hoe gaan wij met de moderne elektronische media om? Met welke thema’s zijn we bezig als we aan het internetten zijn? Hoeveel tijd brengen we per dag met onze smartphone, tablet of computer door? Waarmee begint en eindigt de dag? Staan de media de communicatie in de weg of vinden we nog tijd om met elkaar te praten?

Voorbeeld ouders doorslaggevend

Laten we ons geen illusies maken: het voorbeeld dat wij geven, is doorslaggevend. Kinderen volgen veel eerder als wij hun voorleven wat wij hun (vriendelijk) zeggen. De farizeeërs preekten goed, maar ze leefden er niet naar. Dat was een aanzienlijke tekortkoming (verg. Matth. 23:3).

‘Toen sprak Jezus tot de scharen en tot Zijn discipelen en zei: De schriftgeleerden en de farizeeën zijn gaan zitten op de stoel van Mozes. Daarom, alle dingen die zij u zeggen, doe en bewaar die, maar doe niet naar hun werken; want zij zeggen en doen niet’ (Matth. 23:1-3).

b) De leeftijd vanaf wanneer we onze kinderen de toegang tot de moderne media toestaan: hiervoor zijn geen kant-en-klare antwoorden. Kinderen en omstandigheden verschillen namelijk. In ieder geval geldt: niet te vroeg! Natuurlijk is het handig om relatief kleine kinderen voor een beeldscherm te zetten, omdat ze zichzelf daar vermoedelijk een tijdje bezig kunnen houden en dus rustig zijn. Maar houden ze zichzelf met goede dingen bezig? Moeten kinderen van 3 of 4 jaar hun grootouders al laten zien hoe je een smartphone bedient? Natuurlijk bieden moderne media vaak geluiden, beelden en verhalen die onze kleintjes aantrekken. En juist de intuïtieve bediening van smartphones en tablets door typen en swipen kan kleine kinderen fascineren. Maar zelfs ongelovige kenners waarschuwen ervoor om kinderen niet te vroeg in de wereld van de moderne media te laten duiken. Nog geen enkel kind is er slechter van geworden om veel tijd door te brengen met buiten spelen. Dus: niet te vroeg toegang tot moderne media.

c) De tijd die wij nemen om met onze kinderen en jonge mensen over de gevaren van moderne media te praten: kinderen hebben onze tijd en toewijding nodig. En dat niet slechts één keer, maar telkens weer. Daarbij gaat het er niet om het kind met het badwater weg te gooien. We moeten heel realistisch inzien dat moderne media deel uitmaken van ons alledaagse leven – ook van dat van onze opgroeiende kinderen.

Het gaat natuurlijk om het ‘wat’, dat wil zeggen: om de inhoud van dat waarmee zij zich op internet of achter de computer bezighouden. Ook hier geldt: ‘Onthoud u van alle soort van kwaad’ (1 Thess. 5:22). Maar het gaat om meer. Het gaat ook om het ‘hoe’. Wij leven vandaag de dag in een global village – een wereldwijd dorp, met alle voordelen en nadelen van dien. Maar we zouden nalatig zijn als we onze kinderen niet hielpen om er op een juiste manier mee om te gaan en hen niet op de gevaren wezen.

Praat over de gevaren!

Dat beperkt zich niet tot de inhoud, het gaat ook om thema’s als: omgaan met tijd, geestelijke achteruitgang, gezondheidsproblemen, mogelijk verlies van een goede sfeer, contact met ongewenste personen, cyberpesten, geweld, schending van rechten, kosten, virussen, Trojaanse paarden enzovoort. Het gaat er niet om dat we tegen de media, maar voor onze kinderen vechten. En dat gaat niet als we niet onze tijd, kracht en energie daarvoor inzetten.

Samenvatting

Het staat vast dat ongecontroleerd gebruik van moderne media grote uitwerkingen heeft op de mentale en vooral geestelijke ontwikkeling van kinderen en jongeren. Daarom is gezonde voorzichtigheid in ieder geval beter dan gemakkelijke toegevendheid. De verantwoordelijkheid ligt in de eerste plaats bij de ouders en volwassen rolmodellen. Het is goed als we duidelijke – en zinvolle – afspraken met onze kinderen maken en er zorg voor dragen dat zij zich daaraan houden. Dat doen we al naargelang de leeftijd en het karakter van het kind. Tegelijk is het vooral bij kinderen nuttig om de toegang tot het internet door bepaalde maatregelen te beperken (in het algemeen en ook wat tijd betreft). En vooral: het is goed om te weten wat onze kinderen op internet doen en met wie ze daar mogelijk contact hebben.

We moeten elkaar aanmoedigen om onze verantwoordelijkheid serieus te nemen en niet de – algemeen bekende – weg van de minste weerstand te kiezen. De wijsheid van Salomo geldt nog altijd: ‘Oefen de jongeman overeenkomstig zijn levensweg, ook als hij oud geworden is, zal hij daarvan niet afwijken’ (Spr. 22:6). Wat wij onze kinderen vroeg meegeven, gaat een leven lang mee. Het kost moeite, maar het is het waard!

Ernst-August Bremicker